Fedor Dostojevsky: Schuld en boete

Misdaad en straf of Schuld en boete, wat is het nu? Mijn voorkeur gaat uit naar misdaad en straf maar de vertaler heeft gekozen voor schuld en boete.

De gesjeesde student Raskolnikow pleegt een dubbele moord en dat is overduidelijk een misdaad in de ogen van ieder. Ondanks de motivatie wordt hij geplaagd door schuldgevoelens en dat is zijn straf voor zijn daad. Het lijden van de jongeman is groot. Zowel voor als na de moord, maar die moord maakt het er voor hem in ieder geval niet beter op. Zoals oorspronkelijk zijn bedoeling was. Hij voelt zich boven het gewone volk verheven, een Napoleon, die ongestraft mensen kan vermoorden. De moord op de woekeraarster is slechts een begin. Maar als hij die moord al niet zonder schuldgevoelens kan plegen, hoe kan hij dan ooit een Napoleon worden?

In toneelvorm heb ik dit boek al twee keer gezien en als televisieserie ook al een keertje maar wat me onmiddellijk opvalt bij het lezen van het boek is de bonte stoet schitterende bijfiguren die het bevolen. De dronkaard Marmeladow, zijn vrouw Katerina Iwanowna en de schuinsmarcheerder Swidrigailow, alledrie meesterlijk beschreven personages die in de versies die ik zag niet of nauwelijks voorkwamen. De meeste toneelversies concentreren zich op de hoofdpersoon, op Sonja, het hoertje dat hem het licht doet zien, en op de Columbo-achtige speurder Porfirius.

Een hoofdstuk als dat waarin het begrafenismaal dat Katerina Iwanowna organiseert voor haar overleden echtgenoot, en dat volledig uit de hand loopt en eindigt in een hoog oplopende ruzie tussen de gastvrouw en haar hospita, is een hoogtepunt. Maar ook het hoofdstuk waarin Swidrigailow zijn hele leven vertelt en zijn levensfilosofie uiteenzet, is dat.

Maar ook kan een toneel- of filmversie meestal niet al te veel aandacht besteden aan het werkelijk moderne van deze roman, de constante gedachtenstroom van Raskolnikow, een voorloper van wat we later stream of consciousness zijn gaan noemen.

Het einde vind ik een tikkeltje sentimenteel maar aan de andere kant is dat typisch Dostojevsky. Dankzij de oprechte, eerlijke, door iedereen geliefde, en diepgelovige Sonja ziet Raskolnikow uiteindelijk toch nog het licht.

Reacties

Populaire posts