Geluk

Een wonderlijke film dat is Le bonheur (1965) van Agnes Varda. A-romantisch en een beetje cynisch ook, tegelijk realistisch. De film was de afgelopen week te zien op TV5, de televisiezender voor francophone wereldburgers.

François Chevalier is een jonge timmerman, getrouwd met Thérèse, een naaister. Samen hebben ze twee kinderen, een meisje van een jaar of drie en een jongetje van ongeveer één. Dit gezin wordt gespeeld door een echt gezin, het gezin Drouot. We zien hoe gelukkig dat gezin is. Hij heeft plezier in zijn werk, zij ook, zij maakt een bruidsjurk. Ze gaan samen naar het bos met de kinderen, alles is pais en vree. (Als ze in het bos zijn heeft François standaard een uiterst besmettelijke witte broek aan.)

Dan moet François voor zijn werk naar een andere wijk, Vicennes. Op de locatie blijkt niet goed te zijn gemeten en hij gaat naar het postkantoor om naar de zaak te bellen. Achter het loket zit Emilie en als ze elkaar zien slaat de vlam over. Als ze hoort dat hij naar Fontenay belt vertelt ze hem dat ze binnenkort naar dezelfde wijk gaat verhuizen, ze wordt overgeplaatst. François belooft haar op te zoeken maar voordat dat gebeurt hebben ze nog een tweede ontmoeting in Vicennes. Er vonkt duidelijk iets tussen de twee maar François neemt dan nog keurig afscheid van haar met een handdruk.

Dat verandert als Emilie is verhuist. Al spoedig ontstaat een geheime liefdesrelatie. François bezoekt Emilie regelmatig, doet zelfs wat timmerwerk voor haar en in een langdurig shot van de twee in bed doet François zijn filosofie over hen beiden uit de doeken. Zijn geluk is nu nog groter dan voorheen, het is verdubbeld. Het lijkt er op of Emilie twijfelt, zij woont alleen, en de kijker denkt: dit kan niet goed gaan.

Tegelijkertijd lijkt het er op dat niets het geluk van François kan deren. Hij is nog steeds gelukkig met Thérèse en zijn gezin. Ze gaan op kraamvisite bij een zwager en schoonzus, hij bouwt 's avonds een garage voor zijn zoon (bijna identiek aan de garage die mijn broers en ik vroeger hadden), en op een bal in de buurt met vrolijke valse musette muziek danst François met zowel Thérèse als met Emilie.

Maar dan. Als het echtpaar met de kinderen in het bos is en de kinderen slapen vertelt François over zijn tot dan toe geheime liefde. Hun huwelijk is een afgesloten boomgaard, netjes, braaf, rustig en tevreden, maar zijn armen strekken zich daarbuiten uit en daar heeft hij een boom buiten de tuin gevonden. Thérèse lijkt het te begrijpen, maar als ook François in slaap gevallen is waakt zij en kijkt ons met ontblote borsten starend, peinzend aan.

Als onze timmerman wakker wordt door de roep van zijn oudste dochter is moeder verdwenen. Met beide kinderen aan de hand gaat hij op zoek. Overal doet hij navraag, sommige mensen hebben haar gezien, anderen niets opgemerkt. Dan is een eind verderop een oploopje ontstaan. Een vrouw is uit de vijver gevist. Ze heeft zichzelf verdronken. Het is Thérèse.

Onmiddellijk daarop volgt een scène van de begrafenis, gevolgd door een scène waarin de familie besluit wat er met de kinderen moet gebeuren. Beide ouderparen willen de kinderen graag opnemen maar François kiest voor het echtpaar dat eerder in de film net een baby heeft gekregen, dat al drie kinderen heeft. Gezamenlijk gaan ze op vakantie naar de zee, geïllustreerd door een vakantiefoto van het hele gezelschap.

Na de vakantie keert François terug en zoekt Emilie op. Dan zien we hoe hij de draad van zijn liefdesrelatie weer oppakt. Hij laat haar kennismaken met de kinderen en laat zijn kinderen wennen aan Emilie. We zien hoe Emilie de kinderen van school haalt. De film eindigt met een shot waarin François en Emilie wandelen met de kinderen in het bos. Ze zijn gekleed in een zelfde gele kabeltrui en beiden in een bruine broek. Het is herfst.

Het lijkt er op dat het geluk van François niet afhankelijk is van de persoon met wie hij dat beleeft. Met Emilie lijkt hij immers net zo gelukkig als voorheen met Thérèse. Alhoewel waarschijnlijk niet zo gelukkig als voorheen met beide vrouwen. Een levensfilosofie die niet veel wordt uitgedragen in films, zeker niet in Hollywood-films. Maar dit is dan ook geen Hollywood, maar het Frankrijk van de jaren zestig.

(François Chevalier wordt trouwens gespeeld door de acteur die wij in Nederland vooral kennen als Thierry de Slingeraar of Thierry la Fronde. De andere leden van het gezin Drouot zijn volgens de IMDB alleen te zien geweest in deze film.)