Ben Traven: De Witte Roos

Bij het lezen van de eerste pagina's van De Witte Roos van Ben Traven, uitgegeven door N.V. De Arbeiderspers, kreeg ik onmiddellijk het gevoel met een ouderwetse socialistische roman te maken te hebben. Reden natuurlijk waarom mijn opa, de vader van mijn vader, als sociaal-democraat van de oude stempel, een grote fan was van de mysterieuze schrijver.*

Het verhaal begint met de Condor Oil Company die alles in het werk stelt om de Mexicaanse hacienda (ranch) La Rosa Blanca (De Witte Roos) in handen te krijgen en daarbij vastloopt op de onverzettelijkheid van de eigenaar. Deze beschouwt alle bewoners van de hacienda als zijn kinderen en vindt dat hij goed voor ze moet zorgen. Het lijkt enigszins op het dorpje van Astérix, alle landerijen om hem heen zijn al ingepikt door de oliemaatschappij maar één klein stukje land blijft verzet bieden.

Dan verschuift de focus van de schrijver naar Mr Collins, de directeur-eigenaar van de Condor Oil Company en neemt ons mee in zijn geschiedenis. Dan blijkt het boek ineens bijzonder modern. De wegen van de directeur doen denken aan de hoofdpersoon van House of Cards, hoe deze de vakbonden tegen elkaar uitspeelt. De directeuren om hem heen zijn als de mannen in Dat kan niet waar zijn van Joris Luyendijk.

De handelingen van Mr Collins worden door Traven met een duivels genoegen, groot cynisme, sarcasme en veel humor beschreven. Daaruit blijkt dat Collins ook niet anders kan, hij is slechts een radertje in het kapitalistisch systeem. Hij heeft het geluk dat hij aan de goede kant van de medaille staat, maar hij is uiteindelijk net zo machteloos als de arme sloebers tegenover hem en is bijna gedwongen te doen wat hij doet. Maar zijn handelingen druipen van de hypocrisie. Hij doet zich voor als trouw lid van de kerk maar pleegt tegelijkertijd met meerdere danseresjes overspel. Eén dezer dames, Betty, dwingt hem tot daden die hem duur komen te staan. Als gevolg daarvan moet hij De Witte Roos wel te pakken zien te krijgen om te overleven.

Als hij die uiteindelijk op bijzonder oneerlijke wijze in handen krijgt via een handlanger, hoop je als lezer dat de daders worden gestraft en lange tijd lijkt het er op dat dit gaat lukken. Maar zoals altijd wordt de handlanger gestraft en blijft de opdrachtgever buiten schot.

Er zijn veel schrijvers die op dit moment worden herontdekt. Er is zelfs een speciale website en app aan gewijd, Schwob. Ben Traven is een schrijver die het verdiend om te worden herontdekt.

* Ben Traven is een van de meest mysterieuze schrijvers aller tijden. Niemand weet wie hij werkelijk was. Een Duitse anarchist, de Amerikaan Hal Crowes? Lees alles over de vermoedens met betrekking tot zijn identiteit op Wikipedia.